Қазақ тілінің аймақтық сөздігі. - Алматы: « Арыс» баспасы. Ғ.Қалиев, О.Нақысбеков, Ш.Сарыбаев, А.Үдербаев. 2005.
нәкес — зат. жерг. Нақұрыс, жынды, есуас, есерсоқ. Ташкентке ұшып кетіпті, н ә к е с! (О.Сәрсенбай, Шығ., 5, 307). – Жаңадан жарасқанда мына екі сотқардың құдай қайдан кездестірді?! «Қап, н әк е с т е р ай!» (Т.Әлімқұлов, Ел мен жер, 88) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
масштаб — (нем. mas – өлшем және stab – таяқ) бейнеленген объект кесінділері ұзындығының оларға сәйкес натурал (шынайы) кесінділердің ұзындығына қатынасы. Бейнеленген және түпнұсқа өлшемдерінің арақатынасына қарай кішірейту масштабы ажыратылады. Әскери… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
етек — … 2. ауыс. Таудың етегіндегі (жазықтағы) ауыл отырған жер, кеңшар орталық д. м. Осы соңғы айдың ішінде бір ақ рет е т е к к е түстік (Ә. Асқаров, Таңд., 194). Етегіне жел тимеген. Күнәсіз, пәк, абыройлы. – Енді сіз осында тұрасыз. Кешке таман е т … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қара — азық. Астық д.м. Соғыс зардабын елдің дендеп түсіне бастағаны да биыл жаз: қант шай, қ а р а а з ы қ т ы ң көзі кеміді (Ә.Сарай, Атырау, 310). Қара ала қаз. Қаздың қара ала түсті бір түрі. Көл бетін жапқан қ а р а а л а қ а з бен қасқалдақ,… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
меридиан — (лат. meridianus жарым күндік, тал түс) 1) Географиялық (жер) меридиан, жер шарының полюстері арқылы экваторды тура көлденең кесіп өтетін сызық. Меридианның бірі шартты түрде бастапқы (бірінші, нөлдік) болып алынады да, одан бойлықтың шығысқа… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
бір — адым жер. Жүрген кездегі екі аяқтың аттау (басу) қашықтығы; 60 70 см, мөлшеріндегі ұзындық. Бір айдың жүзі болды. Бір айдай уақыт өтті. Шүйінші беруіңе болады. Жездең, міне, б і р а й д ы ң ж ү з і б о л ы п қалды, жынды суды ұрттап алмайды (Қаз … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
тіл — тиегін ағытты. Шешіліп сөйледі. Түйткілсіз көңіл т і л т и е г і н а ғ ы т т ы ма, өзімді еркін ұстап, еркін әзілдестім (З.Шашкин, Доктор Дарханов, 16). Ол да менің әр жерімді бір басып түрткілеп, т і л т и е г і н а ғ ы т қ ы с ы келеді (Бұл да … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қобы — 1 1. (Қ орда: Сыр., Жал.) құмды жер; шөп шықпайтын тақыр, жалаңаш жер. Қ о б ын ы ң үстіне мал жайылмайды Қ орда., Жал.). 2. Қ орда., Арал) шөп шыққан құмды жер 2 (Жамб.: Шу, Мер.) екі белдің арасы, ойпаң жер. Қ о б ы д а шабылған шөп бар (Алм.,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ата — зат. 1. Туған әке, өз әкесі, үлкен әке, әкенің әкесі; бергі ата. 2. Адамдардың туыстық, қандастық жігі; ру. 3. Тегі, нәсілі, шыққан жері, тұқымы. 4. Ерлі зайыптылардың қайын әкесі. 5. Қария, қарт, ақсақал (құрметтеу, сыйлау мағынасында) … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
