Қазақ тілінің аймақтық сөздігі. - Алматы: « Арыс» баспасы. Ғ.Қалиев, О.Нақысбеков, Ш.Сарыбаев, А.Үдербаев. 2005.
қызыл — I зат. г е о г р. Топырағы, тасы қызғылттау жер. – Жоқ, сері аға, адасып кетерсіз, бұл арада шоқ қ ы з ы л д а р көп, бір бірінен айнымайды (С.Жүнісов, Ақан сері 2, 303). Ол «Бұзау өлген» қ ы з ы л ы н а шыға беріп, бұйдасын іріккен… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
теңіз — арыстаны. зоол. Ескекаяқтылар тобына жататын, ірі денелі теңіз жануары. Олардың негізгі тағамы – балық. Т е ң і з а р ы с т а н д а р ы көктем мен жазда Калифорния жағалауларында, Жапон теңізі аралдарында мыңдап жатақтар құрады (Су асты. тіршілік … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қара — азық. Астық д.м. Соғыс зардабын елдің дендеп түсіне бастағаны да биыл жаз: қант шай, қ а р а а з ы қ т ы ң көзі кеміді (Ә.Сарай, Атырау, 310). Қара ала қаз. Қаздың қара ала түсті бір түрі. Көл бетін жапқан қ а р а а л а қ а з бен қасқалдақ,… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
сірне — … Бұл екі арада қызыл ірімшіктің сарысуы да азайып, қызара қойылады. Егер осы қазан түбіндегі қою қызыл сұйықты кесеге, тегешке құя қойса, шамалы уақытта қата қалады. Мұны с і р н е дейді. С і р н е н і ң ғажайып тәттілігін балға да, қантқа да… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
интендант — (франц. intendant – басқарушы, меңгеруші) қарулы күштердегі әскерді азық түлікпен, жемшөппен, заттай және жүк тасымалдау шаруашылық мүліктерімен жабдықтауды басқаратын, сондай ақ жеке құрамды пәтермен және тұрмыстық жабдықтауды ұйымдастыратын… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
кәуіл — (Шымк., Түркіс.) тарбиып шығатын, құмды жерде өсетін түйнегі бар өсімдік. К ә у і л д і ң түйнегін де, тамырын да емге пайдаланады. К ә у і л асқазан, жүрек ауруларына ем. К ә у і л д і ң тамырын, түйнегін қайнатып, жерді қазып шоқ салып,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бидай — қуыру. Бидайды қазанға салып, араластырып тұрып пісіру. Соңғы кезде әр үйде от маздап жанып, сол отта қолбақырға тықырлатып б и д а й қ у ы р ы п жатады (М. Әуезов, Абай жолы, 3, 249). Бидай өңденді. Сарғыш қызыл түске енді. Жал жал жондар б и д… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
күн — жайлату. этногр. Тасаттық беру кейде осылай да аталынады. Тасаттық беру құрғақшылықта тәңіріден жаңбыр тілегенде жасалады. Бұл «к ү н ж а й л а т у» деп аталады (Ата салты., 136). Күн жұбату. Күнді (уақытты) өткізу. Бақтияр, Байжұма, Сағымжандар… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шыпылдақ — зат. зоол. Сулы, батпақты жерлерде тіршілік ететін құстардың бір түрі. Бұлар қоқиқаз, бірқазан, ақ құтан, теңіз кептері, сарыторғай, қызыл аяқ балшықшы, ш ы п ы л д а қ және басқалар (Қорғалжың, 23) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
