зәңгі

1

Қ-орда., Арал; Ақт., Шалқ.; Түрікм., Таш.; Қарақ.; Өзб., Там.) саты ағаш, басқыш. Биік үйдің үстіне з ә ң г і с і з шыға алмайсың Қ-орда., Арал). Біз ілгеріде тамның басына з ә ң г і с і з-а қ шыға беретінбіз, өйткені ол кезде тамдарымыз барынша аласа болатын (Қарақ.). [Қарақалпақша зангги басқыш, баспалдақ (Рус.карак. сл.); өзб. заңгги баспалдақ, басқыш (В. Рад., Опыт..., IV)]

2

(Алм., Жам.) үй төбесіне балшық шығаратын қарапайым құрал. Анау тұрғаның з ә ң г і, іші толған балшық (Алм., Жам.)

3

(Қарақ.) үзеңгі. Ердің з ә ң г і с і н е дейін күміс жапқан (Қарақ.)

4

(Шығ.Қаз., Зайс.) қара нәсілді адам. Ертеде бір з ә ң г і Қытай ауып, осы жаққа келген екен (Шығ.Қаз., Зайс.). Күресем де келгендер бәрі өлді, Таудай боп пілге мініп з ә ңг і келді. З ә ң г і н і ң өзі жоян, күші жойқын, Аяғы піл үстінен сүйретілді (Ақыт, 96). [Парсыша заңги негр (Кр. перс.-рус.-азерб. сл.); ар. зәнжи негр (Ар.-рус. сл.)]

5

(Монғ.) Манжурия үстемдігі кезінде монғол феодалдарына берілген кіші шен. Сұмын з ә ң г і с і (аудандық би). Елу басы, жүз басы, з ә ң г і залын, Үкірдай ең үлкені амбыларын. Құймалаған кіселі белбеуі бар, көпшілігі келеді дөң жауырын (А. Бап., Өлең., 15). З ә ңг і л е р үкірдай сияқты ру ішінен беделді адамдар болып, қарамағындағы елге билік жүргізіп тұрды (А. Сарай, Рев. бұр. Монғ. қаз., 65)

6

(Қарақ.) балалар ойынының бір түрі. З ә ң г і ойынын таразы тәрізді қойылған ағаштың екі басына секіріп ойнайды (Қарақ.)