жетек

жетек
1
(Жамб.: Мер., Қорд., Луг.; Көкш.: Қ-ту, Еңб., Щуч.; Жезқ., Ұлы.) бір атты арбаны, шананы жеккенде, аттың екі жағындағы ағашы. Бір ж е т е к сынып қалып, жолда біраз азап шектік (Көкш., Қ-ту). Ж е т е к т і қиратарсың, арбаны дұрыс айда (Жезқ., Ұлы.). Колхоздар үшін көктемгі егістікке керекті 280 өгіз қамыт, 94 ж е т е к дайындап бердік («Соц. жол», 1943, №24). Шананың ж е т е г і н жіппен, бұраған талмен байлап жүрген күрең түкке тұрмайды (Ғ. Мүсір. Оян. өлке, 192). Жігіт түйесін жетектей беріп еді, оқыс тартқандықтан ба, болмаса осалдықтан ба ж е т е к т і ң бір жақ түп жібі үзіліп кетіп, түйе бір ж е т е к п е н жұлқынғанда шана аударылып түсті (С. Мұқ., Таңд. шығ., 111, 77). Шана қирап, ж е т е к сынып жегуге жарамады (Б. Майл., Шығ., 5 т., 84). Өзі арбаға отырып, өгіздерді айдай бергенде, Жылқыбай тоқтатып қойды: «Шұғыл бұра көрмеңдер, ж е т е г і сынады (Ғ. Мұст., Дау. кейін, 167)
2
(Гур., Маңғ.) сырыққа байланатын кендір арқан. Сырықтан кейін іле-шала ж е т е к көрінеді, ж е т е к т е н ұста да тарт (Гур., Маңғ.)

Қазақ тілінің аймақтық сөздігі. - Алматы: « Арыс» баспасы. . 2005.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Смотреть что такое "жетек" в других словарях:

  • жетек — ат. а) Жетекте жүрген ат. Көсілген сар жазықта сағым самғап, Жол берді Әмірханға қойнын ашып. Соқпаққа соқыр сорап түсіп алып, Жіберді ж е т е к а т қ а қамшы басып (И. Байзақов, Таңд. шығ., 1, 173). ә) Жаңадан құда болған екі тараптың бір біріне …   Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі

  • жетек — зат. Арба шананы сүйрету үшін арнайы жасалған тәрте, арыс. зат. Қосарға алған, жетектеген мал …   Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі

  • ағлоп — зат. диал. Жетек, терте …   Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі

  • тәрте — зат. Арба шананың көлік жегетін жетек ағашы, арыс …   Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі

  • ағлүп — (ҚХР) жетек, терте, арыс. қ. ағылөк, ағылөп …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • ағылөк — (Орал, Казт.) жетек. Арбаның а ғ ы л ө г і н көтер (Орал, Казт.) …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • арыс — 1 (Монғ.) жігіт. Ау, той болған соң а р ы с бар, Алуан алуан жарыс бар. Әліңе қарай жүгіріп, Озғандарың бәйгеңді ал (М. Құрман., 166) 2 (Орал: Казт., Қара.; Қар., Шет; Қост.: Жанг., Аман.) арбаның бел ағашы. Жүкті көп салма, арбаның а р ы с ы… …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • арыш — (Түрікм.: Таш., Көнеүр.; Қарақ.) жетек. Арбаның а р ы ш ы н ы ң үстінде тұрыпты (Қарақ.) …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • бақауыз — 1 (Алм.: Еңб қаз., Іле; Сем.: Абай, Шұб., Көкп., Ақс.) шамның решеткесі, шілтері. Шамның басындағы б а қ а у ы з ы н д а ғ ы шаңды сүрт (Алм., Еңб қаз.). Пияламыз сынып қалып б а қ а у ы з жағып отырмыз (Сем., Абай) 2 (Жамб., Шу) арбаның оқтық… …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі

  • балуан қайыс — 1. (Орал, Қара.) сүйрейтін нәрселерді қамытқа қосатын қайыс. 2. (Рес.: Сарат., Астр.) жетек ағаш пен қамыт доғаны қосатын, жалғастыратын құлақбау …   Қазақ тілінің аймақтық сөздігі


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»