әк

1

(Шымк., Мақт.; Алм., Жам.; Қ-орда, Қарм.; Гур., Маңғ.; Түрікм., Небид.; Қарақ.; Ауғ.; Ир.) ақ балшық, ізбес. Кеше атпен ә к алып келдім (Шымк., Мақт.). Үйді ремонттауға әктейтін ә к жоқ («Қ. ту», 1938, №46). Ең түкпірдегі жарылған отын, ә к секілді анау-мынау сақтайтын суық бөлмеге кіргізіп, құлыптап қойды (Б. Соқ., Біз де бал. бол., 36). [Парсыша [аһәк] әк тасын күйдіргеннен кейін шығатын ақ зат (Н. Оңд., ПҚТС, 1974). Кейбір түркі тілдерінде әр түрлі айтылады: қырғ. акі; ұйғ. ахак; түрік. хек... «Бұл сөз қазір әдеби тілге ауысып барады» (Ж. Дос., ҚТЖЕ)]

2

(Гур., Маңғ.; Қ-орда, Қарм.) өк, сиырды қайыру одағайы. Әк, былай! Қайыр ар жағын Қ-орда., Қарм.). Бас білген өгізге ә к деген өлімнің қара басы (Гур., Маңғ.)