Қазақ тілінің аймақтық сөздігі. - Алматы: « Арыс» баспасы. Ғ.Қалиев, О.Нақысбеков, Ш.Сарыбаев, А.Үдербаев. 2005.
қол үздік — (Ақт., Жұр.; Рес., Омбы) малды сойған кісіге ақысы ретінде берілетін ет. қ. бел тамыр, аян омыртқа … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
иррациональ — с. 1. филос. Закончалыклары булмаган һәм шуңа күрә кеше акылы белән танып беленә алмый торган, логик төшенчә белән аңлатып бирү мөмкин булмаган 2. Берәмлек белән үлчәнми, шуңа күрә бөтен һәм вакланмалы сан белән төгәл бирелми торган и. саннар.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чук — I. и. 1. Нәр. б. бизәү өчен хезм. итә торган, төрле төстәге җепләрдән, нечкә баулардан һ. б. ш. эшләнгән бер бәйләм 2. Нәр. б. читеннән куе булып тоташ салынып төшкән җепләр, нечкә баулардан һ. б. ш. торган буй, чачак 3. Кулның беләзектән алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рациональ — 1. Рационализмга бәйләнешле 2. Акылга ятышлы; максатлы, нәтиҗәле, файдалы, урынлы 3. Бөтен сан белән яки бөтеннең өлеше белән үлчәп була торган сан; киресе: иррациональ. Тамыр алу билгесе, радикалы булмаган (алгебраик аңлатма) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үзәк — 1. Фигурада нин. б. күчәрләр, сызыклар кисешкән нокта, берәр әйбердә нин. б. үзенчәлекләр тупланган нокта. с. Нәкъ уртага туры килгән ү. нокта 2. Нәр. б. уртасы, урта өлеше. Торак пунктның админ. биналар, төп сәүдә, банк оешмалары урнашкан өлеше… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алтын — 1. Сары төстәге затлы металл, химик элемент (Au, ат. мас. 197, 1064 гр. эри). с. Алтынга бәйләнешле. с. Алтын төсле, ачык сары 2. Шундый металлдан коелган әйберләр. Шундый металлдан коелган акча. Гомумән акча турында әйтелә. Гомумән байлык тур. 3 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
еланбалык — Елан сыман гәүдәле балык; рус. Угорь. ЕЛАН ЕЛЫ – Һәр елы бер хайван исеме белән атала торган борынгы 12 еллык циклда алтынчы ел. ЕЛАН КӨПШӘСЕ – Зонт чәчәклеләр семь. үсемлек; дымлы урыннарда үсә; рус. Бутень. ЕЛАН ТАМЫР – Юеш урыннарда үсә торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәз — диал. I. 1. Туфракның үләннәр тамыр җибәреп үсеп утыра торган өске катлавы 2. Шул катлаудан кисеп алынган кисәк яки каерып ташланган катлам. II. КӘЗ – иск. Аршын калфак төбе ике кәз. III. КӘЗ КӘЗ, КӘС КӘС АТЛАУ – Гәүдәне туры тотып, аякны каты… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәс — диал. I. 1. Туфракның үләннәр тамыр җибәреп үсеп утыра торган өске катлавы 2. Шул катлаудан кисеп алынган кисәк яки каерып ташланган катлам. II. КӘЗ – иск. Аршын калфак төбе ике кәз. III. КӘЗ КӘЗ, КӘС КӘС АТЛАУ – Гәүдәне туры тотып, аякны каты… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
редупликация — 1. лингв. Тамыр сүзне кабатлау юлы белән яңа сүз яки форма ясау (мәс. чак чак, көлә көлә) 2. Тере күзәнәк бүленер алдыннан нәсел билгеләрен үзендә саклаучы ДНК молекуласының нәкъ үзе кебек яңа ДНК барлыкка китерүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
