азар

1

(Орал: Жән., Жымп., Орда; Гур.: Маңғ., Есб.; Ақт., Ойыл; Жезқ., Ұлы.) зорға, әрең. Өзеннен осы жерге а з а р ж е т т і м (Орал, Жән.). Дыңғызыл ауылына пошта 7-8 күнде а з а р қатынасады («Ж. жол», 17.01.1932). Артына жалтақ-жалтақ қарап, а з а р кетті (Гур., Есб.). Тарантасқа жегілген ат бізді а з а р тартып келді (Ақт., Ойыл). Жүк ауыр екен, а з а р көтердік. А з а р дегенде жолды таптық (Жезқ., Ұлы.). А з а р түстім арбадан, Таяқ ұстап таянып, Жығылып жерге құладым, Қара терге боялып (Қашаған)

2

1. (Рес., Орын.; Қ-орда: Жал., Қарм., Сыр.; Ақт., Ырғ.; Қост., Жанг.) жәбір, қорлық. Ол келінін үнемі ұрсып а з а р көрсетіп отыр. А з а р көрген келіннің де тілі шығады Қ-орда., Жал.). Оның көрмеген таршылығы, а з а р ы, бейнеті жоқ (Қ. Әбд., Тәт. қауын, 36). Байлардан көрген а з а р ы м ы з д ы кітап бетінен оқып қаныққан боларсыздар Қ-орда., Қарм.). Ойымнан ол а з а р ы ң өлмей кетпес, көр енді, Әкуанның әзіл ойнын (Рүс. дас., 281). Иса байдың баласы маған а з а р берді (Ақт., Ырғ.). Ақбаланың а з а р ы батып барады (Ә. Нұрп., Қан мен тер, 181). 2. (Қост., Жанг.) реніш. Сен оны а з а р қылма (Қост., Жанг.). 3. (Қост., Жанг.) тынышсыз. Балам, а з а р болма (Қост., Жанг.). [Қырғызша азар азап, қорлық (К. Юд., КРС, 25); пар. азар сөзінің мағыналары осы көрсетілген тіл ерекшеліктеріндегідей болып келеді (Пер.-рус. сл., 1, 1983, 68)]